OPR DAN KESANNYA KEPADA PINJAMAN PERBANKAN ISLAM
Muhammad Nuruddin Bashah[1]
Masyarakat
Malaysia semakin tertekan dengan iklim ekonomi dan kewangan dalam negera
sekarang. Tulisan ini hanya mengkhususkan isu kenaikan OPR dan sejauh mana ia
memberi kesan juga kepada produk perbankan Islam.
OPR
atau dikenali sebagai Overnight Policy Rate, Kadar Dasar Semalaman ini adalah
sebuah kadar yang telah ditetapkan oleh Bank Negara Malaysia (BNM) ke atas
pinjaman dana pada seluruh bank di Malaysia.
Untuk
makluman pembaca, penetapan kadar dasar semalaman ini adalah dibawah pengurusan
Jawatankuasa Dasar Monetari (MPC) BNM.
Peranan
OPR ini dapat dilihat apabila bank melakukan pinjaman dari perbankan lain
disebabkan kekurangan kadar dana simpanan perkhidmatan mereka. (Liyana, 2022)
Bagi kenaikan OPR pula, ia
merangkumi dua kesan kepada peminjam individu iaitu tempoh pembayaran menjadi
lebih lama atau kadar bayaran balik menjadi lebih tinggi.
Apabila kadar OPR meningkat,
perbelanjaan tunai negara menjadi perlahan dan ini secara langsung boleh
meningkatkan tabungan negara.
Pengurangan OPR juga positif.
Sememangnya ia menunjukkan inisiatif bank pusat dalam membantu memulihkan
pertumbuhan ekonomi negara. Kemudian mengurangkan RPO sedikit sebanyak boleh
meningkatkan aliran tunai rakyat untuk berbelanja. Kadar faedah yang lebih
rendah untuk pinjaman sewa beli, pinjaman peribadi atau kad kredit boleh
meringankan beban semua orang.
Kenapa
OPR naik? Ia adalah keputusan bank pusat untuk mengimbangi semula pertumbuhan
ekonomi negara. Selain membendung inflasi, kenaikan OPR ini juga secara tidak
lansung akan mengukuhkan nilai Ringgit.
Bila ia turun?
Semasa ekonomi lemah (misalnya wabak), OPR diturunkan untuk menggalakkan perbelanjaan dan
pelaburan. Melalui OPR yang rendah, anda akan mendapat:
·
Pinjaman lebih murah
·
Kadar deposit lebih rendah
Mengekalkan
OPR terlalu rendah untuk masa yang lama boleh menyebabkan perbelanjaan dan
peminjaman yang berlebihan, menjejaskan kenaikan harga. Ini terutamanya memberi
kesan kepada isi rumah berpendapatan rendah. Apabila ekonomi pulih, BNM
melaraskan kadar OPR secara beransur-ansur dan secara terkawal. Bank pusat lain
juga menaikkan kadar faedah, tetapi pada kadar yang lebih tinggi dan lebih
pantas.
Apabila
BNM menaikkan OPR, maka institusi kewangan sama ada konvensional atau Islam,
masing-masing akan menaikkan kadar faedah bagi pinjaman atau kadar keuntungan bagi pembiayaan secara
Islam. Ketika OPR tinggi, kadar keuntungan yang diambil oleh institusi kewangan
Islam juga tinggi dan begitulah sebaliknya.
Selain OPR?
Base
Lending Rate (BLR) atau pun Base Financing Rate (BFR) dan Base Rate (BR) TIDAK
dikawal oleh BNM. Bank yang beri pinjaman itu sendiri yang mengawalnya. (Ramli, 2016)
Kesan pada pinjaman perbankan Islam.
Kepada pembiayaan yang
mengunakan floating rate FLOATING RATE, kenaikan/ penurunan OPR memang
ada SEDIKIT kesan. Akan tetapi kesannya hanya tidak lah sangat dirasai kerana
kenaikan BFR tidak akan melebihi kadar 'ceiling rate'. Jadi jika BFR sudah
melebihi 'ceiling rate', kenaikkan OPR TIDAK lagi berkesan. (Ramli, 2016)
Peningkatan
dalam BLR/BFR/BR mungkin melebihi kadar siling bagi bank konvensional. Walau
bagaimanapun, untuk kadar terapung Islam, tanpa mengira ketinggian keuntungan
BLR/BFR/BR, kenaikan kadar berkesan TIDAK BOLEH melebihi kadar siling. Menurut
Syariah, kadar siling adalah maksimum yang boleh dikenakan oleh bank kepada
pelanggan. Walau bagaimanapun, di bank tradisional, tidak ada siling dan anda
pasti boleh melebihinya pada bila-bila masa. (Ramli, 2016)
Kepada
yang mengunakan konsep MUSYARAKAH MUTANAQISSAH atau IJARAH MUNTAHIYAH
BIT TAMLEEK, kesan kenaikan/penurunan OPR ini adalah 'direct' sepertimana
pinjaman di bank2 konvensional. Makna nya OPR naik, maka kadar keuntungan bank
pun naik juga. OPR turun, kadar keuntungan bank juga turun. (Ramli, 2016)
Bagi
mereka yang telah mengambil pembiayaan yang menggunakan kadar tetap (FIXED
RATE), maka naik turun OPR tidak akan memberi kesan apa-apa. Ini bermakna
dalam situasi OPR dinaikkan oleh BNM, penerima pembiayaan tersebut akan membuat
bayaran yang sama sahaja setiap bulan meskipun kadar BFR atau BR dinaikkan oleh
institusi ini bermakna, jika BFR atau BR naik melebihi kadar siling, maka kadar
terpakai hanyalah setakat kadar siling sahaja. Sedangkan dalam pinjaman
konvensional, kadar siling tidak terpakai dan kenaikan BLR akan mengikut sahaja
kenaikan OPR walau setinggi mana sekalipun. (Al-Bakri 2023)
Menurut
Dr Hanudin Amin contohnya, Kuwait
Finance House Malaysia menawarkan pembiayaan rumah al-ijarah muntahia
biltamleek kepada bakal pelanggannya. Kemudahan ini ditawarkan untuk rumah
lengkap, yang juga ditawarkan kepada individu atau menyertai individu. Kadar
sewa diukur berdasarkan kadar keuntungan atau kadar asas (BR), yang turun naik
mengikut prestasi ekonomi negara. Seperti mana-mana produk pembiayaan rumah
Islam yang lain, ansuran bulanan untuk produk ini juga dikira menggunakan nilai
kini anuiti (PVA) dan ditentukan oleh
pengurusan dalaman bank, selepas mengambil kira kadar dasar semalaman (OPR)
yang dikeluarkan daripada Bank Negara Malaysia (BNM). (Amin, 2018)
Menurut
web Kuwait Finace House, Kadar Asas (BR) ialah kos penanda aras dana bank
mengikut kadar rujukan baharu rangka kerja yang diperkenalkan oleh Bank Negara
Malaysia dan ia menggantikan Kadar Pembiayaan Asas (BFR) sebagai penetapan
harga untuk pembiayaan runcit berkuat kuasa 2 Januari 2015. Ia terpakai kepada
pembiayaan runcit baharu dengan terapung kadar keuntungan yang disandarkan
kepada Kadar Asas (BR) bank kecuali pembiayaan AITAB. BR akan diselaraskan
apabila terdapat perubahan dalam kos marginal dana disebabkan oleh dasar
monetari cth. Kadar Polisi Semalaman (OPR) dan/atau perubahan dalam
syarat pembiayaan; cth. pergerakan di KLIBOR.
Menurut
web Affin Bank, Pembiayaan Kenderaan-i AFFIN (Kadar Boleh Ubah) iaitu kemudahan
pembiayaan kenderaan berasaskan konsep Syariah Al Ijarah Thumma Al Bai
(“AITAB”) juga berkadar langsung dengan OPR. e Standardised Base Rate SBR yang ditawarkan
pada produk ini adalah berdasarkan kadar penanda aras yang ditetapkan oleh Bank
Negara Malaysia. Penanda aras kadar kini ditetapkan sebagai Kadar Dasar
Semalaman (OPR), yang mencerminkan pendirian dasar monetari seperti yang
diputuskan oleh Jawatankuasa Dasar Monetari Bank Negara Malaysia. SBR boleh
naik atau turun disebabkan oleh perubahan dalam kadar penanda aras seperti
perubahan dalam Kadar Dasar semalaman (OPR).
Daripada
kajian Yusuf. et all. (2017) menyokong
prinsip kewangan Islam dan menunjukkan bahawa kadar faedah, yang dikenali
sebagai OPR, memainkan peranan yang lebih rendah dalam menentukan kemampuan rumah
bagi individu yang menggunakan pembiayaan rumah Islam berbanding mereka yang
menggunakan pinjaman rumah konvensional.
Kaitan
antara OPR dan kemampuan perumahan dalam pembiayaan rumah Islam adalah tidak secara
langsung kerana pembiayaan Islam dipengaruhi oleh aktiviti ekonomi sebenar.
Linneman dan Megbolugbe (1992) menjelaskan bahawa tahap pekerjaan yang rendah
disebabkan oleh kemahiran kerja dan pendidikan yang terhad boleh menyebabkan
pendapatan yang tidak stabil, menyebabkan isi rumah sukar untuk menanggung
kenaikan harga rumah. Oleh itu, pekerjaan dikaitkan secara langsung dengan
pendapatan isi rumah, yang akhirnya menentukan keupayaan mereka untuk membuat
bayaran pendahuluan dan membayar ansuran bulanan untuk rumah bukannya disebabkan
OPR.
اللَّهُمَّ
إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْهَمِّ وَالْحَزَنِ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنَ الْعَجْزِ
وَالْكَسَلِ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنَ الْجُبْنِ وَالْبُخْلِ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ
غَلَبَةِ الدَّيْنِ وَقَهْرِ الرِّجَالِ
Maksudnya: “Ya Allah,
sesungguhnya aku berlindung kepada-Mu daripada kedukaan dan kesedihan. Aku
berlindung kepada-Mu daripada sifat lemah dan malas. Aku berlindung kepada-Mu
daripada sifat pengecut dan kedekut. Dan aku berlindung kepada-Mu daripada
bebanan hutang dan penindasan manusia.” Riwayat al-Bukhari (6369), Abu Dawud (1555),
al-Tirmizi (3484), al-Nasa’ie (5449) dan al-Baihaqi dalam al-Da’awat al-Kabir
(305)
Kesimpulan:
Dari fakta di atas boleh
disimpulkan produk pinjaman dan kontrak perbankan Islam juga terkesan dengan
OPR tetapi tidak seteruk perbankan konvensional.
Rujukan:
Liyana.
(2022, September 8). Apa Itu Opr?. Rnggt. https://rnggt.com/20207964/
Al-Bakri,
Dr. Z. M. (2023, May 15). #1500: Kenaikan Opr Dan Pembiayaan islamik.
Maktabah al Bakri - E-Book Dr Zulkifli Al Bakri. https://maktabahalbakri.com/1500-kenaikan-opr-dan-pembiayaan-islamik/
Ramli,
H. R. (2016). OPR - the impact to Islamic rates. LinkedIn Indonesia:
Login atau Mendaftar. https://id.linkedin.com/pulse/opr-impact-islamic-rates-haji-razli-ramli
Ramli,
H. R. (2016). Floating rate in Islamic financing. LinkedIn Indonesia:
Login atau Mendaftar. https://id.linkedin.com/pulse/floating-rate-islamic-financing-haji-razli-ramli
Amin,
H. (2018). Time to consider al-ijarah muntahia biltamleek home financing.
https://www.iium.edu.my/news/time-to-consider-al-ijarah-muntahia-biltamleek-home-financing
Yusof,
R. M., Abd Wahab, N., & Hamzah, H. (2017). Does home financing promote
affordability of home ownership in Malaysia? An empirical analysis between
Islamic and conventional banks. International Journal of Economics,
Management and Accounting, 25(3), 601-627.
Mat
Rawi, A. (2022). Log into Facebook. Facebook. https://www.facebook.com/afyan.ifp/photos/a.1685339751749639/3361345787482352/?type=3&locale=ms_MY
[1] Muhammad Nuruddin Bashah,
penulis bebas, sedang menyiapkan Sarjana Pengajian Islam di OUM boleh dihubungi
melalui 0176291368
No comments:
Post a Comment